اختلال در دیکته

اختلال در دیکته

(دقت و توجه در نقطه گذاری و سرکش)

تهیه و تدوین: زهرا فیض آبادی

مرکز آموزش و توابخشی مشکلات ویژه یادگیری سبزوار

*******************************

ناتوانی های توجهی

یکی از فراوان ترین مشکلات در میان کودکان که موجب کاهش کارایی آنان در مدرسه می گردد فقدان توجه است مشاهدات نشان می دهد که هنگامی کودک در تمرکز بر روی تکلیف طرح شده، با شکست مواجه می شود که نتواند سر و نگاهش را به سمت محلی که در حال آموزش به او است جهت دهد و یا در دنبال کردن دستورالعمل ها با شکست مواجه شود از طرف دیگر ادامة کار بر روی یک تکلیف معیّن، تعیین جهت نگاه و سر، حالت چهره ای مراقب و گوش به زنگ و اجرای دستورالعمل ها و موفقیت در عملکرد نشان دهندة رفتار توجه کودک است.

به هر حال وقتی کودک مبتلا به نقصان شدید توجه است این مشکل می تواند اثرات مخربی بر یادگیری او داشته باشد.

بهبود رفتار توجه کردن

آنچه ضروری است آموزش رفتار و توجه در یک فعالیت خاص، مانند توجه به خواندن یا هجی کردن، یا توجه به حرکات موجود در یک رقص و یا توجه به تکالیف یادگیری آشنا می باشد. از طرفی انتقال این رفتارهای توجهی به فعالیت های دیگر نیز از اهمیت خاصی برخوردار است هنگامی که رفتارهای توجه مناسب برای آموزش انتخاب شوند معلم باید تکنیک ها و راهبردهای آموزشی و لازم جهت افزایش انگیزه و افزایش توجه به تکالیف یادگیی موردنظر را بیابد.

راهبردهای آموزشی بهبود رفتار توجه کردن

1- بر روی توجه انتخابی محرک مربوط کار کنید:

بعضی کودکان در یادگیری خواندن به جای تمرکز بر روی توالی حروف یک کلمه، بر روی یک کلمه یا شکل آن متمرکز می شوند و به دلیل توجه به یک علامت غیرضروری در تکلیف یادگیری، حواس شان پرت می شود.

راهبردهای کمک به انتخاب محرک مربوط توسط کودکان:

الف) به کودک بگوید کدام محرک مهم است (مثلاً کودکان راهنمایی شوند که به توالی و ترکیب حروف موجود در کلمه آن طور که به طور صحیح خوانده می شوند، نگاه کنند.)

ب) تعداد محرک ها و پیچیدگی آن را کم کنیم (مثلاً معلم باید تعداد و تنوع مسائل ریاضی را کاهش دهد تا دشواری تکلیف کمتر شود)

ج) افزایش درجه شدت محرک مربوط (مثلاً اگر کودکی در بازشناسی و خواندن حروف مصوت کوتاه مشکلاتی دارد معلم می تواند حروف مصوت کوتاه را قرمز رنگ کند تا توجه کودک جلب شود).

2- استفاده از تازگی:

تازگی همراه با محرکی به کودک عرضه می شود که به آسانی توسط او کشف شود به طوریکه شکست را تجربه نکند یک چرتکه، شمارش گر و یا کامپیوتر کوچک دستی به جای کتاب حساب نمونه هایی از تازگی هستند.

3- به کار گرفتن حس لامسه و حرکت:

می توان با حس لامسه و ادراک حرکت توجه کودک را افزایش داد سیستم فرنالد مثال خوبی است از اینکه چطور حس لامسه و حرکت می تواند به کودک کمک کند تا به محرک بصری از طریق ترسیم طرح های حروف هنگامیکه در حال گفتن نام یا صدای آنهاست توجه کند.

4- مواد را در دسته های مشترک ارائه دهید:

کلمات هم خانواده در تکلیف خواندن و روش های انتقال، مثال هایی از محتویات یادگیری در مجموعه ها هستند.

5- استفاده از تجارب معنادار قبلی:

مثلاً در آموزش یک دانش آموز مبتلا به ناتوانی یادگیری که هدف از آن بهبود درک مطلب او در کلاس ادبیات می باشد ممکن است ارتباط دادن محتوی خواندن با تجارب فرد و هیجاناتش مفید باشد.

6- طول مدت توجه را افزایش دهید:

·       در مورد آنچه که باید انجام شود، توضیح دقیق بدهید.

·       از یک زمان سنج استفاده کنید.

·       زمان تکلیف مورد نظر را به تدریج افزایش دهید.

·       تعداد کارهای متفرقه به کودک ارائه دهید.

·       افزایش طول مدت توجه را تقویت کنید.

7- در یک زمان واحد فقط از یک کانال حسی درخواست هایی داشته باشید:

مثلاً وقتی معلم صحبت می کند به کانال شنوایی کودک نیاز است چنانچه معلم بخواهد که کودک به چیزهایی که او می گوید گوش کند باید استفادة هر هدف بصری که هم نیاز به کانال شنوایی او داشته باشد خودداری کند پس از اتمام صحبتهای معلم می توان توجه کودک را از اهداف شنوایی به هدفهای بصری منتقل کرد.

مثال: دانش آموزی به مرکز مراجعه کرده که در درس املاء ضعف دارد و طی بررسی ها و انجام آزمون و کسلر، آزمون های غیررسمی (خواندن، دیکته) و آزمون تشخیص شنوایی مشخص شد که اختلال دیکته نویسی این دانش آموز به دقت و توجه او مربوط می شود این دانش آموز در نقطه گذاری حروف مشکل دارد گاهی نقطه ها را کم و یا زیاد می گذارد گاهی بالا یا پایین می گذارد و سرکشها را در جاهایی که لازم است نمی گذارد.

اقداماتی که برای برنامة درمانی این دانش آموز پیشنهاد و اجرا شد به شرح زیر است:

1- بازی با اسباب بازیها، جابجا کردن آنها ذکر تفاوت بین اسباب بازیهای مشابه که در چند مورد اختلاف دارند.

2- تهیه تصاویر مشابه که در یک یا چند مورد با هم تفاوت دارند و از دانش آموز بخواهیم تفاوتهای بین دو تصویر را پیدا کند.

3- تهیه کارتهایی از کلمات که یک حرف، نقطه، دندانه و یا سرکش آن جا افتاده باشد دانش آموز باید نقص را پیدا کند.

4- تهیه کارتهایی که یک حرف، دندانه و یا نقطه اضافی دارند دانش آموز بخش اضافی را پیدا کند.

5- افزایش طول مدت توجه

6- تشخیص صدای حیوانات (توجه شنیداری).

7- تهیه کارتهایی که مخلوطی از چند کلمه درست و اشتباه باشد و دانش آموز باید اشتباهات آنها را پیدا کند.

8- نقطه گذاری حروف و کامل کردن آنها توسط کودک

9- تمرین های درهم نویسی حروف و تشخیص و جداسازی آنها توسط دانش آموز.

10- انجام بازیهای توالی و ترتیب تصاویر

11- انجام بازیهای جابجایی تصاویر با توجه به زمان (زمان به تدریج کاسته شود).

12- دادن متنی که نقطه، دندانه و سرکش کم و زیاد دارد تصحیح توسط کودک

13- دیکته دانش آموز به معلم یا والدین (اشتباهاتی از قبیل نقطه، دندانه، سرکش داشته باشد) و دانش آموز تصحیح کند.

14- بازی با کلماتی که درست و اشتباه است و تصحیح اشتباهات توسط دانش آموز و جورکردن کلمات با هم.

15- دسته بندی حروف از لحاظ نقطه گذاری