آشنایی با رشته روزنامه نگاری

آشنایی با رشته روزنامه نگاری

روزنامه نگار کسی است که با اتکا به ذوق و استعداد شخصی، پس از گذراندن دورهٔ آموزش تخصصی و همچنین با توجه به مسئولیت اجتماعی که این پیشه بر گردن او می‌گذارد، وظیفه بدست‌آوردن، آماده‌کردن، گردآوری و سامان‌دادن اخبار و انتقال آنها را با وسایل ارتباط جمعی (مطبوعات، رادیو، تلویزیون و خبرگزاری) به مخاطبان بر گردن دارد.برپایهٔ اعلامیه سازمان یونسکو، خبرنگاران باید کوشش کنند تا اخباری که در اختیار عموم می‌گذارند درست، دقیق و معتبر باشد و در درستی اخباری که به دست می‌آورند، پژوهش و اندیشه کنند. خبرنگاران نباید حقیقتی را عمداً تحریف یا خراب کنند و نیز هیچ گونه مطلبی را نباید از دید مردم پنهان نگهدارند.
در دنیای کنونی با وجود تکنولوژی های ارتباطی پیشرفته و متعدد در امر دستیابی سریع به اطلاعات و منابع مختلف، کسب اطلاعات موثق و قابل اطمینان در مورد وضعیت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، امنیتی و…. بشر بسیار دشوار و در عین حال بسیار ضروری و حیاتی است. خبرنگاران از عناصر اساسی این مهم بشمار می روند. یک خبرنگار باید به واقعیت یک رویداد دست یابد و همواره گام به گام حوادث در حوزه کاری خود حرکت کند تا تحلیل های خود را به صورت کامل و رسا ارائه دهد. یک خبرنگار موفق همیشه در انعکاس رخدادها بی طرفانه عمل می کند؛ چون ذات خبرنگاری مبتنی بر بی طرفی است و اینجاست که خبرنگار با رعایت این نکته مهم خود را به قوانین ملزم دانسته و در این مسیر به اهداف خود نائل می شود. علاوه بر این یک خبرنگار باید همواره درکسب اعتماد و اعتمادسازی بین خبرنگار، منابع خبری و مردم خود تلاش کند. در جهان حاضر که جوامع در حال تحول و نوزایی هستند قدرت درک، تجزیه و تحلیل و پیش بینی حوادث از دیگر مسائل اساسی این حرفه بشمار می رود.

وظایف

• گزارش و نوشتن داستان های خبری برای انتشار و پخش و توصیف پیش زمینه ها و علل وقوع آنها
• ترتیب دادن مصاحبه با افرادی که راجع به واقعه ی خاصی اطلاعات دارند.
• کپی گزارش ها را دوره کردن و اصلاح خطاها به لحاظ گرامر،نشانه گذاری ها و اصول راهنما.
• ارزیابی نوشته هایی که در مورد جنبه های خبری می باشند به منظور جداسازی وقایع مهم و جزییات کم اهمیت تر.
• چیدن خبرها بر اساس اهمیت،قالب و طولانی یا کوتاه بدنشان و سازماندهی آنها به صورت صحیح.
• تحقیق و تحلیل پیش زمینه های اطلاعات موجود مرتبط به خبر به منظور بسط کامل و درست آن.
• جمع آوری اطلاعات در مورد وقایعی مانند:مصاحبه ها،تجارب و … و حاضر شدن در محافل
• سیاسی،ورزشی،هنری،اجتماعی و سایر.
• تحقیق در مورد وقایعی مانند بلایای طبیعی،جرم ها و جنایت ها و در کل خبرهایی که انسان دوست دارد بشنود!
• تحقیق و ارایه ی گزارش در مورد وقایع خاصی مانند داروسازی،دانش به طور وسیع،تکنولوژی،سیاست،نگران ی های خارجی،ورزش ها،هنرها،نگرانی‌های مصرف کننده هاکسب و کار،مذهب،جرم و آموزش.
• ارزیابی خبر به منظور بسط و گسترش آن.
• بحث با ویرایش کننده های خبر در مورد مسایل موجود به منظور مشخص کردن سلسله مراتب خبرها و جایگاه هر کدام.
• مطالعه و بررسی کتاب ها،اخبار و رکورد های عمومی شامل کتابخانه ها و … به منظور بازتاب حقایق مرتبط.
• عکاسی یا فیلم برداری از وقایع توسط خود خبرنگار یا یک عکاس دیگر
• توسعه ی ایده های نو برای ستون های موجود یا برای تفسیر خبرها با توجه به مسایل روز و تجارب شخصی
• انتقال خبر از راه دور با تلفن های ماهواره ای،تلفن ها،فکس و مودم
• نمایش تفسیرهای زنده از طریق رسانه های ضبط شده.
• ضبط مصاحبه ها و روایات.
• نوشتن مقاله هایی در مواردی مانند ادبیات،موسیقی و به طور کل هنر آن هم بر اساس علم،قضاوت و تجربه

ویژگی های بارز روزنامه نگار

• روزنامه نگار باید رسانه‌ای را که در آن کار می‌کند، بشناسد. از ظرفیت و کارایی آن آگاه باشد. ماهیت رسانه و توان خبررسانی آن باید برای او روشن باشد. اگر از خبرنگاری بپرسند خبری را که تهیه کرده‌ای برای چه رسانه‌ای است؟ (رادیو، تلویزیون، یا مطبوعات) باید پاسخ دقیق او منطبق باشد با شناختی که از هر کدام از رسانه‌ها دارد. هر چه شناخت خبرنگار از رسانه‌ای که در آن کار می‌کند بیشتر باشد، دقیق تر عمل خواهد کرد. نگاه بی اعتنا و بیان سرد و مصنوعی برخی از خبرنگاران و در نتیجه گزارش خنثی یا کم اثر آنها ناشی از ضعف شناخت از توان رسانه‌است. امروز خبرنگاران بزرگ «رسانه» را «قدرت» می‌دانند و با این دیدگاه وارد عرصه خبر و خبرنگاری می‌شوند. بنابراین خبرنگار باید رسانه را بشناسد، بعد برای آن کار کند.
• خبرنگار باید تفاوت «خبر» و «رویداد» را بداند و از سیر تحول یک «رویداد» به «خبر» آگاه باشد. اگر از خبرنگاری بپرسند «خبر چیست؟» او باید از جایگاه یک صاحب نظر و یک کارشناس خبر اظهار نظر کند؛ نه اینکه کلمات حفظ شده‌ای را باز گوید با این گمان که خبر را تعریف کرده‌است. خبرنگاری که خبر را نمی‌شناسد، چگونه می‌تواند به صحت و جامعیت آن پی ببرد؟ شناخت خبر مستلزم شناخت اوضاع سیاسی جهان و جامعه‌است.
• چهره و لحن گفتار برخی از خبرنگاران در جلوی دوربین نشان از بیگانه بودن آنها با عمق خبری است که در صحنه آن قرار دارند. خبرنگار باید بداند که مخاطب و بیننده خبر تا چه اندازه برای شنیدن و دیدن گزارش خبری او حساس و هوشیار است. هر چه شناخت خبرنگار از خبر بیشتر و از نیازها و حساسیت‌های مخاطب آگاه باشد، در تهیه و تولید و نگارش و بیان خبر دقیق تر عمل می‌کند.
• خبرنگار باید خبرگزاریهای مختلف جهان بویژه غول‌های خبری جهان را بشناسد. این شناخت به نگاه و فکر او وسعت می‌بخشد. وقتی به راز موفقیت خبرگزاریهای جهان پی برد و دانست که همه چیز در گرو عملکرد درست خبرنگاران آنها بوده‌است، به جایگاه و حساسیت کار خود بیشتر پی می‌برد.
• مهارت ارتباطی از دیگر ویژگیهای خبرنگار است. ارتباط با همه چیز و همه کس، تقریباً بدون محدودیت. خبرنگار باید بتواند خود را با صحنه تصادف، زلزله، سیل، آتش سوزی، جنگ، جشن‌های ملی و مذهبی، مراسم ویژه، راهپیمایی‌ها و نمونه‌های مرتبط وفق دهد و مرتبط سازد. همچنین بتواند با کودک خردسال، نوجوان، جوان، پیر، کارگر و کارمند، هنرمند، قهرمان، دانشمند، افراد مثبت و منفی ارتباط برقرار کند. او باید بتواند هم با دختر خردسالی که تازه به مدرسه وارد شده گفتگو کند و هم با پیرزن ۹۰ ساله‌ای که در خانه سالمندان دوران سخت زندگی خود را سپری می‌کند، هم کلام شود. خبرنگار این مهارت ارتباط کلامی و غیر کلامی را باید بیاموزد در غیر اینصورت مصاحبه‌های مضحکی به دست خواهد داد.
• آشنایی با نگارش و تنظیم خبر، خبرنگار را در نوشتن متن خبر یا مخابره آن موفق می‌کند. امروزه خبرگزاریها و رسانه‌ها و بخش‌های ممتاز خبری به کلمات و واژه‌ها و عبارت‌های خبری بسیار توجه دارند. بار روانی برخی از کلمات تاثیر ویژه دارند. نگارش درست و بدون غلط و رعایت زبان معیار و ایجاز در جمله بندی مهارتی است که خبرنگار باید با آن آشنا باشد. همراهی و هماهنگی کلمات و تصاویر، نگارش خبر را دقیق تر می‌کند. رعایت سه کلمه برای هر ثانیه تصویر و انتخاب بهترین و موثرترین کلمه به تصاویر خبری جذابیت می‌بخشد. تنظیم خبر نیز اولویت بندی مفاهیم خبری براساس اهمیت هر مفهوم است که خبرنگار در این زمینه بخشی از کار را برعهده دارد.
• بیان مناسب، داشتن سلامت اندام گفتاری و صدای مناسب و لحن خبری و غیرمصنوعی از دیگر ویژگیهای خبرنگار است. تنفس درست، جنس صدا و استفاده درست از صدا و انتخاب لحن مناسب برای بیان، از مهارت‌های خبرنگاران آموزش دیده‌است. برخی از خبرنگاران صدای خبری مستقلی دارند که مخاطبان به آن صدا و شیوه بیان علاقه مند هستند. خبرنگار برای دستیابی به بیان نافذ خبری باید جدی باشد و تلاش کند.
• چیرگی بر احساسات: خبرنگاران موفق رسانه‌های بزرگ در گزارش‌های خبری تسلیم احساسات خود نمی‌شوند. همدردی و همدلی با مخاطب با احساساتی شدن متفاوت است. فراموش نشود که حضور خبرنگار در صحنه خبر برای عینیت بخشیدن به خبر است؛ نه تحریک احساسات. مردم نیازی به دیدن صحنه‌های احساس خبرنگار ندارند؛ آنچه آنها می‌خواهند دقت، صحت و جامعیت خبر در اسرع وقت است.
• بداهه گویی، مهارت ممتازگفتاری است که خبرنگار بر اثر مطالعات و تمرین‌های بیانی به آن می‌رسد. گاهی لازم است خبرنگار از متن آماده‌ای که تهیه کرده‌است جدا شود و از خود چیزی بگوید. این لحظات غافلگیر کننده که کم نیستند، مهارت زبانی خبرنگار یا عجز او را آشکار می‌کنند. خبرنگار باید برای اینگونه صحنه‌ها آماده باشد.

اهمیت خبر

خبر، ماده اولیه ارتباطات اجتماعی را تشکیل می‏دهد. در گفت‏وگوهای عمومی نیز خبر، شامل آگاهی و اطلاعاتی است که افراد درباره زندگی مشترک خویش به دست می‏آورند. انسان‏ها برای دست‏یابی به زندگی بهتر، انتخاب راه مناسب‏تر، فعالیت در صحنه اجتماع و پرداختن آگاهانه‏تر به مسئولیت‏های فردی و اجتماعی، همواره باید از حوادث و اتفاق‏هایی که در دنیای اطرافشان روی می‏دهد، باخبر باشند. در حقیقت، تهیه خبر یکی از اهداف اساسی وسایل ارتباطی به شمار می‏رود و رسانه‏های جمعی اساساً همراه با خبر متولد می‏شوند. نشر خبر و اطلاع‏رسانی در شکل‏گیری شخصیت اصلی یک رسانه ارتباطی، اهمیتی ویژه دارد. بنابراین، وسایل ارتباطی، انتشار اخبار را به عنوان نخستین هدف، در راس فعالیت‏های خود قرار داده‏اند و می‏کوشند نیازهای خبری مخاطبان خود را تامین کنند.

عناصر خبر

هر خبرنگار پیش از هر چیز باید به شناسایی دقیق خبر بپردازد و با استفاده از ایده‏های خود یا استناد به گزارش‏های معتبر دیگران، جریان حقیقی آن را بیان و کیفیت و آثارش را به خوبی تشریح کند. با این شیوه، حقیقی بودن، نو بودن و جالب بودن خبر نیز که مهم‏ترین ویژگی‏های آن را تشکیل می‏دهد، رعایت خواهد شد.

هر خبر هر چند کوتاه و کوچک، با توجه به اطلاعات زیر تکمیل می‏شود:

• شخص یا اشخاصی که در واقعه، شرکت دارند یا واقعه به گونه‏ای با آنها ارتباط می‏یابد.
• موضوع و نوع واقعه، یعنی آنچه واقعه را تشکیل می‏دهد.
• علت و انگیزه‏ای که سبب ایجاد واقعه شده است.
• چگونگی وقوع که ترتیب و کیفیت واقعه را نشان می‏دهد.
• مکان وقوع و زمان آن.

این عناصر شش گانه خبر: کجا، که (چه کسی)، کی (چه وقت)، چه (چه چیزی)، چرا و چگونه (چه‏ طور)، کلیشه و الگویی است که با طرح مناسب آنها در خبر، کمترین ابهامی برای مخاطب باقی نمی‏ ماند و نیازهای او از محتوای خبر به میزان قابل توجهی تامین می‏شود.

مراحل خبرنویسی

نگارش و تنظیم اخبار، یکی از مهم‏ترین مراحل کار رسانه‏های خبری است که به مهارت‏های ویژه‏ای همچون تسلط بر موضوع خبر، آشنایی با متون خبر، تندنویسی، درست‏نویسی، ساده‏نویسی، روان‏نویسی، خلاصه‏نویسی، به‏گزینی کلمات و عبارات، گزینش مناسب اطلاعات، تعیین حجم مناسب اطلاعات و نوشتن آمار و ارقام نیاز دارد. مرسوم‏ترین شیوه نگارش خبر، هِرم وارونه است که در آن، عبارت یا بند نخست، مهم‏ترین بخش خبر را تشکیل می‏دهد. پس از آن نیز دیگر اطلاعات، به ترتیب تا کم‏اهمیت‏ترین بخش خبر می‏آید.

اخلاق خبرنگاری

• احساس مسئولیت اجتماعی: این اصل، بیان کننده وظایف اجتماعی خبرنگاران است.
• صداقت و واقع‏نمایی: خبرنگار باید هر چیز را آن طور که هست، بنگرد و بکوشد آن را همان‏طور که دیده است، بیان کند.
• خبر برای همه: خبرنگار نباید مردم را از داشتن اطلاعات مفید موردنیازشان محروم کند یا این اطلاعات را تنها در اختیار گروه ویژه‏ای از مردم قرار دهد.
• رعایت عدالت و انصاف: موضع‏گیری خبرنگار یا بنگاه خبری درباره خبر باید بر اساس حق باشد.
• سودمندی و فایده‏ رسانی: خبررسانی، ماهیتی آموزشی دارد و خبرنگار به حکم وظیفه اخلاقی و اجتماعی خود باید مروّج خوبی‏ها باشد و به انتشار خبرهای سودمند بپردازد.

دانشگاه ها

• دانشکده خبر در سال ۱۳۷۶ رسماً به دلیل نیاز رسانه ها و عدم وجود رشته های تحصیلی خبرنگاری در مراکز آموزش عالی و وجود خلاء عمده در نظام رو به توسعه رسانه های کشور تاسیس شد. تا این نقیصه بزرگ در نظام آموزشی و حرفه ای را برطرف سازد و اساساً یکی از عمده ترین دلایل تصویب و راه اندازی این دانشکده از سوی دفتر گسترش آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ارائه سرفصل های کاملاً بدیع و نو در قالب آموزشهای علمی- کاربردی متناسب با نیاز روز فضای کاری رسانه ها در حوزه این حرفه بود. این دانشکده به عنوان تنها مرکز تخصصی در حوزه خبر ورسانه در خاورمیانه امکان صدور گواهی نامه معتبر شرکت در دوره را دارد که این گواهی نامه مورد تایید سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور می باشد.
• دانشگاه علامه طباطبایی:در دانشکده ی علوم اجتماعی می باشد.
• دانشگاه علمی کاربردی خبر واحد شیراز: پس از دانشکده خبر واحد تهران، دومین مرکز دانشگاهی علمی – کاربردی در حوزه خبر محسوب می شود، امروز با داشتن ۷۵ نفر دانشجو در رشته های خبرنگاری، روابط عمومی و عکاسی خبری به عنوان یکی از مراکز دانشگاهی در سطح کشور شناخته می شود.